نگاهی به مجموعه آتش نفرت اصغر خمسه

نویسنده : علی بابایی

صحنه آنقدر دلخراش است که هرکسی تاب دیدنش را ندارد فریادهای جگرسوز دختر جوان بلندتر به گوش می رسد چهره اش را با دودست پوشانده و ردی از خون و مایعی که احتمالا اجزای حل شده صورتش است از کنار انگشتانش روان است هرکسی تلاش می کند تا کاری انجام دهد یکی با اورژانس نماس می گیرد وآن یکی سطلی آب می آورد تا روی سرو صورت دختر بریزدچند نفری هم هنوز نفهمیده اند قضیه از چه قرار است مغازه داری که شاهد حادثه بوده می گوید دونفر بودند ، سوار موتور بی مروت ها کار خودشان را کردند وبه سرعت گریختند کلمه مخوف ، دهان به دهان می چرخد تا اورژانس بی آید دیگر همه فهمیده اند چه برسر دختر آمده است ، اسید در چشم به هم زدنی صورت دختر را می بلعد ، جوانی و زیباییش  را وشاید چشمانش ……
اصغر خمسه متولد ۱۳۴۲ تهران می باشد ودرحال حاضربا خبرگزاری مهرهمکاری می کنند در کارنامه کاری به غیر از مجموعه مذکور (آتش نفرت) مجموعه (حراج کلیه تامسافرکشی درخیابان )را دارد که روایت داستان زندگی فردی به نام حسن که برای تامین هزینه های زندگی مادر و برادر بیمارش ناگزیر به فکر فروش کلیه خود می افتد مجمموعه در ۱۲عکس به صورت سیاه و سفید وبا محوریت شخص مذکور منتشر شده است لازم به ذکراست عکس های فوق در ۲۷ مهرماه سال ۹۳در بخش عکس خبرگزاری مهر منتشر شده و تعدادی ازآنها نیز برای شرکت در یکی از جشنواره های عکس ژاپن ارسال شده که تعداد ۶ قطعه از این مجموعه در نشریه daysاین کشور منتشر شده است درخصوص اسید پاشی تعدادی از عکاسان داخلی همچون ابراهیم نوروزی با مجموعه (قربانیان عشق اجباری ) جایزه wordperss  سال ۲۰۱۳ویونس خانی با مجموعه (بابا روی ما اسید ریخت ) جایزه یونیسف ۲۰۱۳ وابوالفضل نسایی با مجموعه (بابا اسید ریخت ) جایزه شید ۲۰۱۳را ازآن خود کردند وحال اصغرخمسه با مجموعه (آتش نفرت ) در بین ۲۳۰ هزارعکس مقام اول مسابقه عکاسی سونی در سال ۲۰۱۶ را نصیب خود کرد
عکس های این مجموعه کلا ۸ فریم است و از پرترهایی تشکیل شده که به نوعی قربانی اسید پاشی در ایران هستند از۸ عکس ۷ تا آن را زنان تشکیل می دهد و تنها یک عکسی متعلق به  یک مرد است به نظر میرسد عکاس خیلی آگاهانه این عکس را در مجموعه گنجانیده تا به نوعی نشان دهد که زنان تنها قربانیان اسید پاشی نیستند و ممکن است این اتفاق شامل مردان نیز بشود
با کمی بررسی نسبت به مجموعه عکس هایی که تا کنون در مورد اسید پاشی شکل گرفته ، می شود به وجهه تمایزش(اثر اصغرخمسه) با مجموعه های مشابه پی برد درمجموعه های ساخته شده همگی زنان وکودکانی هستند که ازیک خانواده اند وروایت آنها داستان گونه است حال اینکه اصغرخمسه درمجموعه اش بدعتی نورا جایگزین نموده واز انسان های متفاوت که قربانی این حادثه شدند استفاده نموده و با توجه به اینکه افراد تشکیل دهنده این مجموعه در شهرهای مختلف ساکن بودند عکاس می بایست به محل سکونت افراد مذکور سفر کند تا آنجا عکس های خود را تهیه کند.
عکاس با انتخاب ضمیمه مشکی برای موضوع اش به درستی چشم بیننده را از هر گونه انحرافی دور میکند به طوری که مخاطب به دور از هرگونه عنصرمزاحمی فقط به سوژه اصلی نگاه  میکند رنگ سیاه نوررا جذب می کند و فضارا کوچک تر نشان می دهد وهمین امرباعث می شود تا افراد توانایی بیشتری در تمرکز کردن داشته باشند نوع نگاه ونحوه قرارگرفتن افراد مقابل دوریبن بخوبی بیانگراین مطلب که عکاس به خوبی توانسته با موضوعش ارتباط برقرار کند

کادربندی تمامی عکس ها افقی است و سوژه ها در مرکز آن قرارگرفتند ، این نوع کادربندی باعث حرکت راحت تر چشم درعکس و به  طبع بهتر دیده شدن آن از سوی مخاطب می شود.
برخلاف مجموعه هایی که تاکنون در رابطه با این موضوع ساخته شده عکس ها همگی رنگی هستند معمولا درمواردی مشابه و اینکه عکاس بخواهد یک ناهنجاری اجتمایی را به تصویر بکشد رو به عکاسی سیاه وسفید می آورد البته این قانون نیست واین یک امر کاملا سلیقه ای می باشد ولی به هرحال رنگ هم بخش مهمی از عکاسی است ، نکته ای که در این رابطه وجود دارد باید دید هدف از عکاسی سیاه وسفید چیست زمانی ممکن است درعکاسی ، رنگ خیلی غالب باشد وعکاس بخواهد رنگ را از بین ببرد تابیشتر به موضوع توجه شود به طبع عکاسی به شیوه سیاه سفید پاسخ می دهد  از طرفی هم همیشه این طور نیست که ما بدی ها را بدون رنگ نشان بدهیم یا زشتی های  جامعه را با رنگ سیاه و سفید منعکس کنیم پس رنگ کجای زندگی قرار می گیرد، در این مجموعه عکاس با توجه به نوع عکاسی اش به خوبی جایگاه استفاده از رنگ را در عکس هایش به نمایش گذاشته است تنها مسئله ای که در این رابطه وجود دارد  این است که  با توجه به اینکه صدمات ناشی از اسیبدپاشی بسیار دلخراش می باشد و جراحات زیادی بر روی پوست برجا می گذارد ممکن است برای بعضی از مخاطبان چندان جذاب نباشد، حال اینکه در عکاسی به صورت سیاه و سفید این جراحت ها زیادبه چشم نمی آید وممکن  است کمتر موجب آزار ببینده شود.
تمامی عکسها با یک منبع نورعکاسی شده با این وجود سوژه ها به خوبی نوردهی شدند عکس ها خالی از هرگونه بزرگنمایی ویا اغراق می باشد همه چیز در کمال سادگی و به دور از هیاهو ، درست همان گونه که باید باشد است.

در مورد بازخورد این مجموعه در جامعه ، دیدگاهای مختلفی مطرح شد عده ای با دیدن عکس ها متاسف شدند وبه آن به مثابه هشداری جدی در مورد بروز خشونت در جامعه وراهکارهای جلوگیری از آن واکنش نشان دادند عده ای آن را سیاه نمایی از ایران دانستند عده ای هم هدف عکاس را کسب شهرت ودریافت جایزه و .. دانستند.میشود جوری دیگر به قضیه نگریست و آن را در سطح یک هشدار بدانیم که ممکن است برای هر فردی اتفاق بی افتد اینچنین مجموعه هایی می تواند خیلی از ENGO ها را به فعالیت وادارد تا با فشار بردولتها قانون های بازدارنده بیشتری در مورد جرم  اسید پاشی وضع کنند یا برای درمان آسیب دیدگان ناشی ازاین جرم ها تسهیلات و اقدامات بیشتری انجام شود. مانند واکنشی که مخاطبان روزنامه تایم در مقابل عکسی از ابوالفضل نسایی در مورد مادر ودختری که دچار این حادثه شدند را می شود به عنوان نمونه ذکر کرد که تعدادزیادی ازخوانندگان این نشریه با دیدن این عکس  خواستار کمک به درمان این مادر و دخترشدند.
نکته دیگری که در این رابطه وجود دارد جایگاه ورتبه ایران در مورد جرم اسیدپاشی است که با توجه به آمار و ارقام این جرم در کشور ما به مراتب پایین تر از سایر کشورهاست .
طبق آمار تا سال ۲۰۱۴ بیشترین میزان وقوع این حادثه مربوط به کشور بنگلادش است کشور هند در رتبه دوم پاکستان در مرتبه سوم و کامبوج در ردیف چهارم این آمار جای می گیرند در اروپا هم بیشترین مورد اسیدپاشی به سه کشور بلغارستان ، یونان و انگلیس محدود می شود

کارنامه اسید پاشی در ایران :
اگرچه اسیدپاشی در ایران با نام آمنه بهرامی گره خورده ، ولی اولین اسیدپاشی در ایران به سال ۱۳۳۴برمی گردد که پسری از سوی قاضی به زندان محکوم میشود و پس از آزادی تصمیم می گیرد تلافی کند و اسید به صورت قاضی پرونده می پاشد و پس از سه سال یعنی در سال ۱۳۳۷ اولین قانون دراین باره به تصویب می رسد.
طبق این قانون:هرکس عمداباپاشیدن اسید ویا هرنوع ترکیبات شیمیایی دیگرموجب قتل کسی شود به مجازات اعدام واگر موجب مرض دائم یا فقدان یکی از حواس مجنی علیه شود به حبس جنایی درجه یک واگرموجب قطع یا نقصان یاازکارافتادن عضوی ازاعضا شود به حبس جنایی درجه دو از ۲تا۱۰ سال واگر موجب صدمه دیگری شود به حبس جنایی از۲تا۵ سال محکوم خواهد شد.
طبق آمار از سال ۸۴ تا سال ۹۳ کمتر از ۲۰مورد اسید پاشی در ایران رخ داده است که تنها اسید پاشها مردها نبودند بلکه زن ها هم در این جرم دخیل بودند حسادت های زنانه ، خیانت همسر و غیره از عمده ترین دلایل اسید پاشی در ایران را می توان : خواستگاری ناموفق ، رابطه خارج از چارچوب ازدواج یا درخواست طلاق بوده و عواملی مانند فقر، وضعیت بد اقتصادی و اجتمایی و کلاهبرداری مالی هم از عوامل شایع بود.
همان طور که بیان شد کشور ما  رتبه خوبی در این زمینه در بین کشورهای جهان دارد در نتیجه برپایی این چنین نمایشگاهایی در مورد اسید پاشی نمی تواند برای بد جلوه دادن ایران به عنوان کشوری که در آن خشونت رواج دارد کارایی داشته باشد همان طور که گفته شد این حوادث و خشونت ها در کشورهای به ظاهر متمدن اروپایی رواج گسترده تری دارد برپایی هر چه بیشتر این نمایشگاها می تواند ذهن خیلی از دولتمردان ومسئولین امر را بیشتر متوجه این مسئله کند که برای جلوگیری از رواج هر چه بیشتر این نوع خشونت ها چاره ای بی اندیشند
به نظر می رسد بهترین راهکار برای جلوگیری از جرم اسید پاشی ، پیشگیری از وقوع این جرم است به روایتی باید ابتدا این گونه جرایم آسیب شناسی شود نوع برخورد بااین جرم در قانون آمده وقانونگذار حداکثر مجازات را برای جرم اسیدپاشی درنظر گرفته از طرفی هم نمیتوان برای همه جرایم حکم اعدام را به کاربرد درخصوص اعدام ،جرایم باید ازنوع جرایم عمومی باشد وبه دلیل اینکه مجازات اسیدپاشی جنبه خصوصی دارد اعدام برای این نوع جرم توصیه نمیشود چون همان طور که گفته شد قانونگزار حداکثر مجازات را برای جرم اسیدپاشی در نظرگرفته است تجربه نشان داده است ، صرف مجازات کردن یا شدت مجازات اثرخاصی در کاهش جرم ندارد که اگر این طور بود در مورد سایر جرایم تا کنون اتفاق افتاده بود لذا همیشه مجازات حرف آخر را نمی زند در کنار این عوامل باید به نقش فرهنگ وآموزش هم توجه شود که در نتیجه فراگیری برخی مهارت ها ، فرد بتواند در شرایط گوناگون به ویژه مواقع حساس و بحرانی که زمینه بروز جرم بیشتر است با منطق وشعورودرک لازم از موقعیت تصمیم درست را بگیرد وبه هیچ وجهه به خود اجازه ندهد تا از ابزار زور ، تهدید و… برای رسیدن به خواسته اش استفاده کند
راهکار دیگر اینست که خرید وفروش اسید قانونمند شود متاسفانه با یک دور زدن در خیابان ناصرخسرو می شود خطرناکترین اسیدها را با قیمت خیلی نازلی تهیه کرد به نظر دولت باید در این باره چاره ای بی اندیشد در بسیاری از کشورها دنیا موادمنفجره یا مضربرچسب وکدرهگیری دارد که مشخص می کند این ماده را چه کسی خریده ودرکجا می خواهد استفاده کند در حالی که در اینجا این مایع به راحتی دردسترس همگان قرار دارد که به نظر می رسد خلاء قانونی در این مورد وجود دارد وهرچه زودتر مسئولین امر در این خصوص باید چاره ای بی اندیشند در سالیان اخیر عکس ها و مطالب زیادی در این مورد(اسیدپاشی) در نشریات و.. چاپ شده که علاوه بر پرداختن به این پدیده شوم از زوایای مختلف تا حدودی نیز توانسته جامعه را نسبت به این مسئله آگاه کند و اینکه در صورت وقوع چنین حادثه ای تا رسیدن نیروهای امداد چه اقداماتی در مورد به حداقل رساندن آسیب به بدن باید انجام داد درحال امید است با فرهنگ سازی درست و اقدامات مسئولین ذیصلاح در این مورد دیگر شاهد چنین صحنه های دردناکی در جامعه نباشیم.