الهام صالح/ دوربین.نت: مرد مسافر، خواب است؛ نه روی تشکی از پر قو، بلکه روی نیمکت سنگی یک بوستان. ساک های سفری که زیر نیمکت سنگی قرار گرفته اند، متعلق به اوست یا به مسافرانی دیگر؟ نمی دانیم. مرد مسافر، خواب است، خواب هم می بیند؟ نمی دانیم.
این تصویر، یکی از تصاویر ارائه شده در بخش مستند اجتماعی هشتمین جشن تصویر سال است و توسط «حسین بهارلو» به ثبت رسیده. عکس های مستند اجتماعی آزاد و عکس های مستند اجتماعی زیر ۲۵ سال در تالار زمستان ارائه شده اند. زنانی پوشیده در چادرهای نماز، داخل یک کوچه مشغول نماز خواندن اند، مردی هم با تابلوی ایست، سر کوچه ایستاده. اینجا کجاست؟ چه مراسمی است؟ پاسخ معلوم نیست.
انبوه مجسمه های قرمز رنگ، داخل یک میدان، یا خیابان، یا حتی یک نمایشگاه. کدام کشور؟ چین؟ ژاپن؟ عکس «علیرضا بهرامی» به هیچ یک از این پرسش ها پاسخ نمی دهد.
نداشتن شرح عکس، یکی از معایب عکس هایی است که در هشتمین جشن تصویر سال در معرض نمایش قرار گرفته اند. برخی از عکس ها نیازی ندارند تا شرحی بر آن ها نوشته شود، اما ذهن کنجکاو مخاطب در اغلب تصاویر، جست و جوگر پرسش هایی است که بی پاسخ می ماند.
عکس های مستند اجتماعی آزاد و زیر ۲۵ سال، نه همه، فقط برخی از آن ها تاثیرگذارند. مخاطب را غمگین می کنند، می خندانند، یا حتی می ترسانند. تصویر سگ گله که «حسن غفاری» به ثبت رسانده، یکی از همین عکس هاست. حالت تهاجمی سگ ها نسبت به عکاس، به مخاطب هم منتقل می شود، انگار که هر لحظه ممکن است حیوان از داخل قاب بیرون بپرد.
راهروی طبقه اول خانه هنرمندان، پذیرای عکس های هنر و هنرمندان بخش آزاد، زیر ۲۵ سال و نگاهی دیگر است، اما در برخی از تصاویر، تمیز دادن عکس های هنر و هنرمندان با عکس های خبری، کار آسانی نیست، درست مانند عکسی با سوژه یک عکاسی که داخل حوض خانه هنرمندان قرار گرفته تا از سوژه ای عکاسی کند. این عکس شاید به خاطر حضور عکاس در گروه عکس های هنر و هنرمندان قرار گرفته، اما یک عکس خبری هم هست، یا عکسی از حضور هنرمندانی چون آغداشلو، مهرجویی و پناهی در یک همایش (باز هم مشخص نیست چه همایش یا برنامه ای، پاسداشت چه کسی و کجا) که به خاطر حضور این افراد در این دسته بندی قرار گرفته.
برخی از عکس های این دسته مانند عکس های هدیه تهرانی، ثبت احساس هنرمندان در لحظه ای خاص است و برخی دیگر که تعدادشان اندک است، ثبت لحظه قطعی و خلاقیت عکاس را یک جا دارند. عکس «سپهر کبیری مجد» از ارکستر (کدام ارکستر؟) از این دسته است.
نداشتن شرح عکس در برخی تصاویر برای مخاطب به یک معضل بزرگ تبدیل می شود. آیا تصویری که «ساتیار امامی» از «مهتاب کرامتی»، «بهرام رادان» و «حامد بهداد» ثبت کرده، صحنه ای از یک فیلم است. نمی دانیم.
در بخش هنر و هنرمندان، پرتره های زیبا و متفاوت از هنرمندان را می بینیم. عکس «پیام ایرائی» از «لیلا حاتمی»، «فاطمه معتمدآریا» و «سروش صحت»، در این گروه قرار می گیرد.
عکس های مستند اجتماعی آزاد و زیر ۲۵ سال تالار پاییز هم چند دسته اند؛ گروهی که عکاس در آن ها دکمه شاتر را فشار داده و تمام (عکس های ازدحام مترو)، گروهی نگاه عکاس را به تصویر می کشند و نگاه عکاس نمایشگر تضاد محیط پیرامون است (شترسوارها و موتورسوارها) و برخی هم نگاه دقیق عکاس را می نمایانند. (زمین ترک خورده، گنجشک پدر که مرده و جوجه گنجشک که تنها مانده)
دری که به درخت تکیه داده؛ سفیدی بین خاکستری ها و مشکی ها. خودرویی پنهان زیر پارچه ای در باغ، سفیدی بین خاکستری ها و مشکی ها. این ها، عکس های «علیرضا میرزایی» است و مخاطب با تمایشان به این نتیجه می رسد که عکس هایی متفاوت را در بخش «نگاهی دیگر» خواهد دید.
وجود عناصری که از تصویر کاسته، یا به آن افزوده شده، یکی از ویژگی های عکس های نگاهی دیگر است. در برخی از عکس ها هم می توان تضاد را مشاهده کرد مانند عکس «قاسم براتی» از پیرمرد و لباس عروس آویزان بر بند، یا تصویر خرمالوهای پنهان زیر برف.
اما برخی از عکس ها هم معلوم نیست چرا اینجا هستند. عکس زنان چادری در حال عکاسی از یک دشت سبز از این دسته است. آیا رنگ تیره پوشش آن ها در تضاد با محیط پیرامون، این عکس را جزو «نگاهی دیگر» قرار داده؟
نگارخانه نیلوفر و عکس های خبری آزاد و زیر ۲۵ سال. باز هم نداشتن شرح عکس، مهم ترین مشکل است، مشکلی که در این بخش، دیگر نمی توان از آن چشم پوشید. نکته ای هم هست؛ عکس های این بخش، معمولی ترین عکس های خبری اند. نمی توان به برگزارکنندگان خرده گرفت، دست آن ها بسته است.
عکس های ورزشی ارائه شده در نگارخانه نامی هم، ثبت لحظه های قطعی است، لحظه سقوط سوارکار از روی اسب، وحشت نمایان در صورت حیوان (عکسی از حجت ا… عطایی)، یا حمله تماشاچی به علی دایی، ترس آنی او و عقب رفتن ناگهانی اش که به خوبی در عکس مشاهده می شود.
این یادداشت، خلاصه ای است از بخش عکس هشتمین جشن تصویر سال، جشنی با حضور ۲ هزار هنرمند، که می تواند بهتر از این که هست، برگزار شود.
دیدگاهتان را بنویسید