عکاسی هنری است که امروزه به صورت حرفه‌ای دنبال شده و طرفداران زیادی دارد؛ هنری که گاه تاثیرات زیادی بر انسان گذاشته و برخی از عکس‌ها تا سال‌ها در یادها می‌ماند؛ اما در این میان شاید عکاسی نجومی هنری باشد که کمتر مورد توجه قرار گرفته و زیبایی‌هایی که عکس‌های نجومی در خود گنجانده‌اند، کمتر به چشم می‌آیند.
خبرنگار بخش هنرهای تجسمی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)- منطقه خراسان، با محمدجواد صفاران عضو شورای اجرایی باشگاه نجوم مشهد و یکی از عکاسان نجومی این شهر است که برخی از آثار وی در سایت‌های معتبر عکاسی دیده می‌شود؛ در خصوص مزایای عکاسی نجومی، تفاوت‌های این نوع عکاسی با سایر شاخه‌های این هنر و همچنین موارد استفاده از عکس‌های نجومی در هنر، علم و همچنین صنعت به گفت‌وگو نشسته که مشروح آن در ذیل آمده است.
به نظر می‌رسد، حرفه عکاسی نجومی شاخه‌ای کمتر شناخته شده از هنر عکاسی باشد؛ هنری که زیباترین رویدادهای نجومی را به تصویر می‌کشد؛ تفاوت سایر شاخه‌های عکاسی با گونه نجومی آن در چیست؟
شاید بتوان گفت، مهم‌ترین تفاوت عکاسی نجومی با سایر شاخه‌های عکاسی، این است که در ۹۰ درصد موارد، عکس‌های نجومی در شب گرفته می‌شوند؛ نکته جالب اینجاست که برای عکاس نجومی نبود نور دقت بسیاری لازم دارد؛ در حقیقت عکاسانی که از رویدادهای نجومی تصویربرداری می‌کنند، از سوژه‌ای عکس می‌گیرند که کمترین نور را داشته باشد.
با این حال، متاسفانه عکاسان نجومی بیشتر با عنوان «عکاس شب» شناخته می‌شوند که این، ناشی از تصوری اشتباه است؛ باید توجه داشت که توانایی‌های عکاسان نجومی بسیار بیشتر از سایرین است چرا که ثبت تصاویر در شب، با نور کم، نیز توانایی زیادی می‌خواهد.
یعنی سوژه عکاسان نجومی تنها آسمان است؟
خیر، اینگونه نیست؛ آسمان بهانه‌ای است که عکاسان نجومی از سوژه‌های زیادی عکس بگیرند؛ به عنوان مثال از شهر، مردم و ساختمان‌ها نیز می‌توان عکس گرفت؛ عکاسی نجومی در واقع به دنبال ثبت طبیعت فراموش شده است که بتواند آن را با تصاویری که ثبت می‌کند، به مردم بشناساند. با دیدن عکس‌های نجومی متوجه خواهیم شد که آسمان چه زیبایی‌هایی دارد؛ اگر از مشکل آلودگی نوری و فراوانی گرد و غبار در آسمان کاسته شود، خواهیم دید که آسمان تا چه حد زیباست.
آیا موارد استفاده عکس‌های نجومی تنها به حوزه هنر خلاصه می‌شود؟ آیا این نمی‌تواند از اهمیت آن بکاهد؟
هر عکس می‌تواند در سه بخش متفاوت مورد استفاده قرار گیرد؛ عکس‌های نجومی تصاویری را ثبت می‌کنند که به لحاظ بصری زیبایی‌های زیادی در آن وجود داشته و از لحاظ هنری تاثیرگذار است. بخش دوم نیز مربوط به فایده خبری و علمی تصویر است که یک منجم می‌تواند با مشاهده آن، اطلاعات زیادی به دست آورده و اخبار جدیدی در رابطه با جسم یا رویداد مورد نظر کسب کند.
این درست است که در عکس‌های نجومی، نگاهی زیبایی شناسانه نهفته و عکاس به دنبال به تصویر کشیدن رویدادی کم‌نظیر یا بی‌نظیر است اما باید توجه داشت که می‌توان از این عکس‌ها استفاده‌های علمی نیز کرد. یکی از جنبه‌های عکس‌های نجومی، بعد هنری آن است اما مهم‌ترین جایی که از این تصاویر بهره‌برداری می‌شود، پژوهش‌های علمی است.
همچنین یکی دیگر از ویژگی‌های عکس‌های نجومی این است که این عکس‌ها به عنوان طولانی‌ترین عکس‌ها در دنیا شناخته می‌شود؛ به عنوان مثال گاهی برخی از عکاسان در دنیا هستند که به مدت یک سال از خورشید به طور مداوم عکس می‌گیرند؛ در اینگونه عکس‌ها به هیچ عنوان لنز دوربین بسته نشده و دوربین در تمام مدت در حال ثبت وقایع است؛ این نوع عکس‌ها را «آنالاما» می‌نامند.
در طی یک سالی که از خورشید عکس گرفته می‌شود، اتفاقات زیادی در سطح این ستاره رخ خواهد داد که همگی ثبت خواهد شد؛ همچنین با مشاهده نحوه حرکت خورشید در این عکس‌ها، می‌توان اطلاعات زیادی به دست آورد. با این حال تعداد عکاسانی که در دنیا چنین تصاویری را ثبت می‌کنند، به تعداد انگشتان دست نمی‌رسد.
در عین حال عکاسی نجومی می‌تواند یکی از سریع‌ترین ریودادهای نجومی را نیز ثبت کرده که از این حیث، می‌توان آن را عکاسی سریعی نیز به حساب آورد.
گاهی اوقات از اجرامی عکس گرفته می‌شود که نقطه‌ای‌ترین فاصله را با زمین دارند؛ در حقیقت برخی عکس‌ها به ثبت رویدادها در بی‌نهایت واقعی اجرام آسمانی می‌پردازند. همچنین یک عکاس نجومی برای ثبت تصاویر آسمانی نیاز به ابزارهای نجومی نیز دارد.
یک عکاس نجومی از چه مهارت‌هایی علاوه بر هنر عکاسی بهره می‌گیرد؟
عکاسان نجومی علاوه بر هنر عکاسی، باید نسبت به علم نجوم نیز آگاهی داشته باشند؛ در حقیقت یک عکاس نجومی از دو ابزار علمی و عملی برخوردار است که یکی آگاهی با مسائل نجومی و دیگری آشنایی با فنون عکاسی است.
ادیت و ویرایش عکس در عکاسی نجومی چه جایگاهی دارد؟ این مساله تا چه حد بر سندیت تصاویر تاثیر خواهد گذاشت؟
در سایر شاخه‌های عکاسی، ادیت و ویرایش عکس نقشی متفاوت دارد اما جایگاه آن در تهیه تصاویر نجومی بسیار ویژه است؛ این مساله به این دلیل است که ما از دورترین و در عین حال، کم‌نورترین اجرام عکس می‌گیریم.
در عکس‌های نجومی، تصاویر به صورت پیاپی گرفته می‌شوند که در اصطلاح حرفه‌ای به آن «دور قطبی» می‌گویند؛ به عنوان مثال ممکن است یک عکاس برای ثبت واقعه‌ای اختری، ۳۰۰ عکس پیاپی ثبت کند که باید این تصاویر با یکدیگر ترکیب شود. با این حال باید توجه داشت که ادیت عکس‌ها نباید به اصالت و سندیت تصاویر خدشه‌ای وارد کند.
با توجه به اینکه عکاسی نجومی نسبت به سایر شاخه‌های این حرفه کمتر شناخته شده، جایگاه عکاسان و عکس‌های ایرانی در بین عکاسان نجومی دنیا، کجاست؟
علی‌رغم تصور نادرستی که وجود دارد، عکاسان نجومی ایرانی در بین عکاسان دنیا از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند؛ در حال حاضر بابک تفرشی یک ایرانی است که که مدیریت سایت بین‌المللی Twan را در اختیار دارد. این سایت بین‌المللی به دنبال نمایش زیبایی‌های فراموش شده آسمان است؛ یکی از افتخارات سازمان فضایی آمریکا، ناسا، این است که یک ایرانی عکس‌های نجومی آن را ثبت می‌کند.
در حال حاضر در حوزه عکاسی نجومی چه فعالیت‌هایی در استان انجام می‌شود؟
در این حوزه اقدامات خوبی انجام می‌شود؛همچنین مجموعه Twan نیز هر سال در زنجان کارگاه‌های آموزشی برگزار می‌کنند که بسیار مفید است.
چه مکان‌ها و رویدادهایی برای عکاسان نجومی از اهمیت بیشتری برای ثبت وقایع برخوردارند؟
بیشتر اوقات مناطق کویری با توجه به اینکه حضور مردم کمتر بوده و از آلودگی‌های نوری شهر نیز خبری نیست، مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ در استان خراسان فردوس، سبزوار، خاف و بجستان بهترین مکان‌ها برای ثبت تصاویر نجومی است .متاسفانه در شهرها آلودگی نوری زیاد است؛ آلودگی نوری برخلاف سایر آلودگی‌ها قابل احساس شدن نبوده و با وجود اینکه، وجود دارد، اما دیده نمی‌شود.
یکی از بیشترین چیزهایی که ایجاد کننده آلودگی نوری است، لامپ‌های حبابی بوده که ۵۰ درصد نور آن به آسمان می‌رود؛ این نور با وجود گرد و غبار شب و ابرها مانند مه عمل کرده و اجازه تماشای بالادست آسمان را به عکاس نمی‌دهد.
دیدگاهتان را بنویسید