چرا انتشار این عکس‌ها مهم است؟

افشین شاهرودی معتقد است، انتشار عکس‌های آزاردهنده و ناراحت کننده در شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی اگر با هدف بهبود وضعیت صورت بگیرد، مشکلی ندارد.

این عکاس درباره وضعیت عکاسی مستند اجتماعی در شبکه‌های اجتماعی اظهار کرد: اصولا هدف عکاسی مستند اجتماعی نشان دادن نارسایی‌های موجود در اجتماع به قصد ایجاد شرایطی است که به بهبود وضعیت ایجاد شده کمک کند. اگر انتشار عکس‌های مستند آزاردهنده در رسانه‌ها هیچ کمکی نکند، قدمی در راه این هدف برداشته نشده است. ما هدف انتشار این عکس‌ها را نمی‌توانیم نادیده بگیریم. در طول تاریخ عکاسی، عکاسان بزرگ مستند اجتماعی که سخت‌ترین مشکلات انسانی مانند قحطی، گرسنگی و جنگ را به تصویر کشیدند، هدف‌شان کمک به بهبود وضعیتی بود که انسان‌ها را تحت فشار قرار داده بود.

او افزود: انتشار عکس‌های منزجرکننده و تأثیرگذار در شبکه‌های اجتماعی، به نوع سوژه عکاسی نیز بستگی دارد. نمی‌توان در این زمینه جواب روشن و قاطعی که برای همه عکس‌های مستند آزاردهنده قابل تعمیم باشد، در نظر گرفت. اگر عکسی در عین آزاردهندگی بتواند از ادامه واقعه یا خشونت اعمال شده جلوگیری کند یا بر آن تأثیر مثبت بگذارد، انتشارش مشکلی ندارد. به عنوان مثال عکسی که «ادی آدامز» (خبرنگار و عکاس خبرگزاری آسوشیتدپرس) از اعدام یک ویت کنگی غیر نظامی توسط سرتیپ نگوک لوآن در خلال جنگ ویتنام گرفت، با اینکه خیلی ناراحت‌کننده است و اوج خشونت بشری را نشان می‌دهد، اما باعث شد افکار عمومی جهان نسبت به واقعیت جنگ در ویتنام روشن‌تر شود. انتشار آن توسط خبرگزاری آسوشیتدپرس بازتابهای گسترده‌ای در سطح جهانی داشت و اعتراضات فراوان مردم در نقاط مختلف جهان و از جمله آمریکا، مسیر جنگ ویتنام را تغییر داد.

شاهرودی همچنین عنوان کرد: متأسفانه در رسانه‌های داخلی و خارجی شاهد انتشار عکس‌هایی هستیم که وجه تأثیرگذاری آن‌ها مورد توجه قرار نمی‌گیرد. این عکس‌ها به قدری بد و مشمئزکننده هستند که تأثیر منفی دارند و به جای پیش‌گیری، جامعه را به سمت مخالف سوق می‌دهند. به همین دلیل است که انتخاب یک عکس برای نمایش در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های عمومی، اهمیت بالایی دارد. یکی از دلایلی که در مطبوعات دنیا سردبیر سرویس عکس انتخاب می‌شود این است که او با تجربه‌ای که دارد بتواند عکس‌هایی را برای نمایش انتخاب کند که در عین انتقال واقعیت، تأثیر منفی روی مخاطب نگذارد و او را پس نزند.

او ادامه داد: اگر انتشار عکس‌های مستند اجتماعی که جنبه آزاردهندگی دارند بر اساس هدف تعریف شده آن‌ها نباشد، عکاس با انتشار آن‌ها کار خاصی نکرده است. عکاس وظیفه دارد واقعیت را مو به مو به مخاطب منتقل کند. در این مسیر اگر بتواند به ساخت و ساز هنری عکس توجه کند و قدرتمندی خود را در پرداخت هنری آن دخالت بدهد، شاهد به وجود آمدن عکس‌های تأثیرگذار و قابل توجهی در زمینه عکاسی مستند خواهیم بود.

این عکاس به جنبه هنری این عکس‌ها نیز اشاره و اظهار کرد: در سال‌های گذشته جریانی که در اروپای شرقی با عنوان «عکاسی مستند تصویرگرا» مورد توجه قرار گرفته، این است که عکاس از یک سو باید به واقعیت توجه کند و از طرف دیگر ذهنیت،‌ شعور و درک خود را با آن همراه کند در غیر این صورت دوربین مثل یک فتوکپی و اسکنر عمل می‌کند.

شاهرودی در پایان خاطر نشان کرد: عکاس در هنگام عکاسی از سوژه‌های حساس این چنینی باید به دو مسئله قانون و اخلاق پایبند باشد. اگر عکاسی از یک سوژه، به حیثیت آن صدمه بزند یا برخلاف خواست او در شبکه‌های اجتماعی در معرض دید همه قرار بگیرد، به حریم خصوصی‌اش تجاوز شده است. از طرف دیگر قانون هم محدودیت‌هایی برای این نوع عکاسی در نظر گرفته است. در نهایت عکاس وظیفه دارد کار خود را انجام بدهد، اما نه به قیمت اینکه اخلاق و قانون را زیر پا بگذارد.

منبع: خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)