عکاسی، هنر انتخاب است

82

الهام صالح/ دوربین.نت: سیاه و سفید هم اگر باشد، بهشت است، اما نه همه بهشت، بلکه فقط بخشی از آن. عکاس برای اثرش عنوان «دالان بهشت» را انتخاب کرده. او «یوجین اسمیت» است و دالان بهشتش دو کودک را در یک باغ نشان می دهد.

اینجا ایران است؛ تهران، مرکز مشارکت های فرهنگی هنری شهرداری تهران، اما مخاطبان با عکس ها به دالان بهشت می روند. با عکاسانی مانند «هانری کارتیه برسون»، «ژیلبر گارسِن» و «دوان مایکز» آشنا می شوند، عکس هایشان را می بینند و آن ها را نقد و بررسی می کنند. همه این اتفاقات در سه شنبه دوست داشتنی دوربین.نت رخ می دهد. «احسان قنبری فرد»؛ ۸ بهمن مهمان سومین سه شنبه دوست داشتنی دوربین.نت است. او تجربیاتش را در زمینه ترکیب بندی در اختیار مخاطبان این برنامه قرار می دهد.

81

– چون یک دوربین دیجیتال دارم خودم را عکاس معرفی می کنم. مدعی هستم که نقد عکس هم کار می کنم.

– حرف های من در این جلسه درباره ترکیب بندی و مربوط به کتابی در همین زمینه به نام «ترکیب بندی» نوشته «دیوید بِرِکِل» است که توسط اسماعیل عباسی و من ترجمه شده و تا چند وقت دیگر منتشر می شود.

– ادعای توضیح ترکیب بندی در یک جلسه، واهی است و من چنین ادعایی ندارم.

– تفاوت دوربینی که دست من و شماست، با دوربینی که به صورت اتومات تنظیم شده این است که پشت دوربین ما، یک ذهن فعال است. شما به عنوان عکاس هدفی دارید که می خواهید به این هدف دست پیدا کنید.

– ترکیب بندی، تمام فرایندی است که برای گفتن حرفتان در عکس انتخاب می کنید.

– با همه تکنیک هایی که در عکاسی استفاده می کنید، بخشی از دنیا را به مخاطبتان ارائه می دهید.

– ترکیب بندی را به گرامر در ادبیات تشبیه می کنم. در ادبیات، ترتیب رعایت فعل و فاعل و … را رعایت می کنیم که در نهایت معنای جمله را نشان می دهد. اگر این ترتیب وجود نداشته باشد، یا جمله بی معنا، یا تبدیل به شعر می شود.

– برای انتقال حرفتان به مخاطب باید اصول و قواعد را رعایت کنید و واژگان بصری را در قاب عکس به مخاطب ارائه بدهید.

– در کنار ترکیب بندی، ناچاریم تکنیک خوب را هم رعایت کنیم. عکس در حالت نرمال باید دارای شرایطی مانند وضوح کافی، نورسنجی صحیح و … باشد. همه این ها در جهت ارائه معنای مورد نظر شما ممکن است به هم بریزد.

– یک عکس خوب دو ویژگی دارد؛ ترکیب بندی خوب و تکنیک خوب.

– تکنیک های عکاسی، شیوه هایی قانون مند و اصولی هستند.

– ترکیب بندی به شدت سلیقه ای است.

– گاهی یک سری اصول به عنوان قوانین ترکیب بندی مطرح می شود. مثل قرار دادن عنصر در نقطه طلایی، استفاده از اصل یک سوم، یا قانون سومین که وقتی عناصر عکس به سه می رسد، باعث جذابیت عکس می شود.

– «آنسل آدامز» می گوید: اولین قانون ترکیب بندی این است که هیچ قانونی وجود ندارد و این شما هستید که تصمیم می گیرید چطور عناصر را کنار هم بچینید.

– قوانین ترکیب بندی، اصولی هستند که از هنرهای تجسمی دیگر مانند نقاشی به عکاسی تحمیل شدند. عکاسانی که عکاسی را ابداع کرده بودند، سعی کردند عکاسی را به عنوان یک هنر مستقل معرفی کنند، اما نهایتا به خاطر این که عکاسی به عنوان هنر پذیرفته شود، این اصول را پذیرفتند.

– «دیوید بِرِکِل» به این موضوع اشاره کرده که: چشم و دوربین یکسان نمی بینند. وقتی موضوعی نظرتان را جلب می کند، چشم شما ناخواسته، عناصر مزاحم را حذف می کند.

– از چیزی که می بینید عکس بگیرید، نه از چیزی که فکر می کنید می بینید. بر همین اساس هم عناصر مزاحم را از عکستان حذف کنید.

– ترکیب بندی، فرایند تشخیص و چیدمان عناصر برای ارائه یک عکس منسجم است. یاد گرفتن ترکیب بندی مثل یاد گرفتن زبان است.

– ترکیب بندی را باید دقیقا مثل زبان مادری یاد بگیرید و آن را اینقدر تکرار کنید که موقع عکاسی، به طور ناخودآگاه در عکس هایتان وجود داشته باشد.

– فراوان تمرین کنید، عکس های خوب ببینید و عناصر عکس را در آن ها بررسی کنید.

– همه عناصری که در قاب عکس قرار می دهید، بر اساس سبکی که در آن کار می کنید، معنایی دارد.

83

– «ژیلبر گارسِن» را به عکاسی صحنه آرایی شده، می شناسند. عکاس در این نوع از عکاسی، آنچه را می خواهد ببیند در کادر قرار می دهد و بقیه عناصر را حذف می کند. تکنیک «گارسِن» این است که همه عکس ها را روی میز می گیرد.

– «گَری وینوگراند»، می گوید: عکاسی در مورد چیزهایی که از آن ها عکس می گیریم نیست. در مورد این است که آن چیزها چگونه در عکس دیده می شوند.

– در عکس هایمان آشنایی زدایی داشته باشیم. به چیزهایی که همه روزه می بینیم، عادت می کنیم، به همین دلیل هم برایمان جذابیت ندارند. برای جذب مخاطب باید عادت زدگی را از عکس ها حذف کنیم. عکاسی از زاویه متفاوت برای جذاب کردن چیزهای عادی برای مخاطب موثر است.

– لحظه فشردن شاتر، اوج هنر عکاس است به همین دلیل هم می گویند: عکاسی، هنر انتخاب است.

– برداشتی که از عکس شما می شود به تجارب مخاطب بستگی دارد. چون تجارب، متفاوت است، برداشت از عکس های شما متفاوت خواهد بود. بنابراینهمه حق اظهار نظر دارند.

– رولان بارت با اشاره به «مرگ مولف» می گوید: عکاس وقتی عکس خود را منتشر کرد، عملا مرده. پیشنهاد می کنم کتاب «اتاق تاریک» او را بخوانید.

– می توانید با استفاده از عناصر تصویر، قاب عکس را طوری ببندید که معنای مورد نظر خودتان را به مخاطب منتقل کنید.

– در زمان عکاسی تا جایی که می توانید عکس ها را ساده کنید.

– عناصر قراردادی مانند خط، نقطه، خطوط هادی، معنای خطوط و … بخش عمده ترکیب بندی را تشکیل می دهند. با استفاده از این عناصر می توانید چشم مخاطب را به جایی که می خواهید، بکشانید.

– جهت نگاه، یکی از نکات بسیار مهم در ترکیب بندی است.

– کادربندی در ترکیب بندی مهم است.

– «هانری کارتیه بِرِسون» به ترکیب بندی هنگام عکاسی معروف است. او به قدری روی این موضوع تاکید داشت که به ادیتورها اجازه نمی داد عکس را برش بزنند. بِرِسون، ادیتورها را موظف کرده بود حاشیه نگاتیوها را هم در عکس ها منتشر کنند.

– بخش بندی طلایی، یکی از اصل های مهم ترکیب بندی است و می تواند عکس ها را زیبا کند.

– «تِد گرنت»؛ عکاس کانادایی می گوید: وقتی از مردم عکس رنگی می گیرید، از لباس هایشان عکس گرفته اید، وقتی از آن ها عکس سیاه و سفید می گیرید، از روحشان عکاسی می کنید.

– چیزی که در عکس معنا نداشته باشد، باید حذف شود. این نکته درباره رنگ هم صادق است.

– لحظه قطعی، یکی از مفاهیمی است که در عکاسی اشتباه فهمیده شده. «کارتیه برسون»، لحظه قطعی را لحظه روانی بیان می کرد.

– سه اتفاق دست به دست هم می دهند تا لحظه قطعی اتفاق بیفتد. اولین موضوع این است که عکاس، دغدغه داشته باشد. دومین نکته این که در پرسه های عکاسانه، مصداقی برای آنچه در ذهنش هست، پیدا کند. تجربه های عکاسانه، لحظه انتخاب و ترکیب بندی درست هم عامل سوم است.

– «کارتیه برسون» درباره لحظه قطعی می گوید: هیچ قانونی در ترکیب بندی عکاسی وجود ندارد. تنها عکس های خوب وجود دارند.

– اصول وجود دارند، اما می توان این اصول را با دلیل کافی و نتیجه قابل دفاع شکست.

– در ایران در تاریخ عکاسی، درجا می زنیم. هنر مدرن در ایران شناخته شده نیست. یاد گرفتن هنر مدرن راهی ندارد جز مطالعه هنر مدرن. این هنر در ارتباط با مخاطب عام اصلا موفق نبوده است.

– هر دوربینی که دارید، باید لنز خوب بخرید.

– با فرمت RAW عکاسی کنید.

– «دوان مایکز»، یکی از افرادی است که مجموعه عکس را به شکل کلاسیک انجام داده. او می گوید وقتی مجموعه عکس می گیرید که در یک فریم قادر به گفتن حرفتان نباشید. و اگر یک فریم را از مجموعه عکس حذف می کنید، مجموعه باید چیزی کم داشته باشد.

– «فریمن پترسون» می گوید: دوربین همیشه دو طرف را نشان می دهد. در توصیف موضوع، شما خودتان را نیز توصیف می کنید.

– نگاه فردی تان را بهبود ببخشید.

– برای عکس هایتان شرح عکس بنویسید.

– تاریخ هنر و تاریخ عکاسی را مطالعه کنید.

– اصول را یاد بگیرید، سپس بیاموزید چگونه این اصول را تغییر دهید.

80

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.